បុរីនិស្សិតអន្តរជាតិក្រុងប៉ារីស ដែលមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមធ្លាប់ស្នាក់នៅ ពេលរៀននៅប៉ារីស
La Cité International Universitaire de Paris
ក្រោយពីធ្វើដំណើរតាមកប៉ាល់ អស់រយៈពេលប្រមាណជិតមួយខែ សាឡុត ស និងសិស្សអាហារូបករណ៍២០នាក់ផ្សេងទៀត បានមកដល់ប្រទេសបារាំង នៅក្នុងអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៤៩។ សាឡុត ស បានស្នាក់នៅបុរីនិស្សិតមួយក្នុងក្រុងប៉ារីស ដែលគេហៅជាភាសាបារាំងថា “Cité Universitaire de Paris”។
នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ លទ្ធិកុម្មុយនិស្តកំពុងតែមានប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងខ្លាំងនៅប្រទេស បារាំង។ បក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង គឺជាបក្សកុម្មុយនិស្តធំជាងគេបង្អស់ នៅអឺរ៉ុបខាងលិច។ ក៏ប៉ុន្តែ ភ្លាមៗនោះ សាឡុត ស នៅមិនទាន់ចាប់អារម្មណ៍នឹងរឿងនយោបាយខ្លាំងក្លាណាស់ណា៎នៅឡើយទេ។នៅក្នុងអំឡុងវិស្សមកាលរដូវក្តៅ ឆ្នាំ១៩៥០ សាឡុត ស និងនិស្សិតខ្មែរ១៧នាក់ផ្សេងទៀត បានស្ម័គ្រចិត្តចូលរួមក្នុងកងយុវជន ដើម្បីទៅធ្វើការនៅប្រទេសយូហ្គោស្លាវី ដែលជាប្រទេសកុម្មុយនិស្ត ស្ថិតនៅអឺរ៉ុបខាងកើត។ សាឡុត ស បានចំណាយពេលមួយខែ នៅប្រទេសយូហ្គោស្លាវីធ្វើការដោយប្រើកម្លាំងសុទ្ធសាធជាមួយប្រជាជន យូហ្គោស្លាវី។
យូហ្គោស្លាវីដែលបានផ្តាច់សម្ព័ន្ធភាពជាមួយសហភាពសូវៀត កាលពីឆ្នាំ១៩៤៨ គឺជាប្រទេសប្រកាន់យករបបដឹកនាំបែបសង្គមនិយម។ ជាប្រទេសឯកោ ដែលប្លុកកុម្មុយនិស្តរបស់សូវៀតក៏មិនរាប់រក ប្លុកសេរីលោកខាងលិចក៏មិនរាប់រក។ ស្ថិតក្នុងភាពឯកោ ព្រមទាំងប្រឈមមុខនឹងការគម្រាមកំហែងពីសំណាក់សហភាពសូវៀតរបស់ស្តាលីន បែបនេះ ប្រធានាធិបតីយូហ្គោស្លាវីគឺលោកទីតូបានប្រមូលកៀងគរប្រជាជនឲ្យមកធ្វើការក្នុងការដ្ឋានសំណង់ធំៗ ដើម្បីកសាងប្រទេស។
យោងតាមលោក David Chandler ប្រហែលជាមកពី សាឡុត ស មើលឃើញពីគំរូរបស់ប្រទេសយូហ្គោស្លាវីបែបនេះ ហើយ បានជានៅពេលគាត់កាន់អំណាច គាត់បានបង្ខំឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាធ្វើការក្នុងការដ្ឋានធំៗ ដូចជា លើកទំនប់ ជីកប្រឡាយ និងការដ្ឋានសំណង់ផ្សេងៗទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ សាឡុត ស ខ្លួនឯង ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយលោក Nate Thayor បានអះអាងថា របៀបដឹកនាំរបស់គាត់មិនបានចម្លងពីប្រទេសណាមួយជាក់លាក់នោះទេ ប៉ុន្តែ ជាគំរូចម្រុះពីគ្រប់កន្លែង។
ក្រោយពេលត្រឡប់ពីយូហ្គោស្លាវីមកប៉ារីសវិញ សាឡុត ស ចាប់ផ្តើមសោះអង្គើយនឹងការរៀនសូត្រនៅសាលា ហើយបែរមកចាប់អារម្មណ៍នឹងរឿងនយោបាយវិញ។ សូម្បីតែសាឡុត ស ខ្លួនឯងក៏បានអះអាងដែរថា ពេលនៅប្រទេសបារាំង គាត់រៀនឲ្យបានត្រឹមតែជាប់មធ្យមភាគ ដើម្បីកុំឲ្យគេផ្តាច់អាហារូបករណ៍ប៉ុណ្ណោះ ចំណែកពេលភាគច្រើនផ្សេងទៀត គាត់ចំណាយទៅលើការអានសៀវភៅ ដែលទាក់ទងនឹងរឿងនយោបាយ ឬទាក់ទងនឹងបដិវត្តន៍នៅប្រទេសបារាំង ជាដើម។
ម្យ៉ាងទៀត នៅពេលនោះ សាឡុត ស បានស្គាល់ ជួន ម៉ុម និង កេង វ៉ាន់សាក់ ដែលបានមករៀននៅប្រទេសបារាំង តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៦។ យោងតាមលោក David Chandler និស្សិតទាំងពីររូបនេះបានជះឥទ្ធិពលច្រើនលើផ្នត់គំនិតបែបជាតិនិយម និងបែបកុម្មុយនិស្តរបស់សាឡុត ស។
ជួន ម៉ុម គឺជាសិស្សដ៏ឆ្នើមមួយរូបខាងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្ត ហើយបានចូលជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង នៅឆ្នាំ១៩៥១។ ប្រហែលជា ជួន ម៉ុម នេះហើយ ដែលបាននាំសាឡុត ស ឲ្យចូលបក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង នៅឆ្នាំ១៩៥២។
ចំណែក លោក កេង វ៉ាន់សាក់ វិញ ក៏ជាសិស្សដ៏ឆ្នើមម្នាក់ដែរ តែខាងអក្សរសាស្រ្ត។ កេង វ៉ាន់សាក់ គឺជាមនុស្សស្រឡាញ់ចូលចិត្តគំនិតនយោបាយឆ្វេងនិយម ប៉ុន្តែគាត់មិនមែនជាជនកុម្មុយនិស្តនោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាច្រើន ជាពិសេសបទសម្ភាសន៍ជាមួយវិទ្យុអាស៊ីសេរី លោក កេង វ៉ាន់សាក់ ខ្លួនលោកផ្ទាល់បានអះអាងថា គំនិតនយោបាយមួយចំនួនរបស់ សាឡុត ស គឺទទួលឥទ្ធិពលពីលោក។ សាឡុត ស បានស្គាល់ កេង វ៉ាន់សាក់ តាមរយៈ អៀង សារី ដែលបានមកដល់ទីក្រុងប៉ារីស នៅចុងឆ្នាំ១៩៥០ គឺនៅពេលដែល អៀង សារី បានទៅសុំឲ្យ កេង វ៉ាន់សាក់ ជួយរកជួលបន្ទប់មួយឲ្យ សាឡុត ស។ កេង វ៉ាន់សាក់ ក៏បានជួយ សាឡុត ស ឲ្យរកបានបន្ទប់ជួលមួយ នៅទល់មុខផ្ទះគាត់ នៅផ្លូវ Letellier ក្នុងសង្កាត់ទី១៥ ក្រុងប៉ារីស។ក្រោយមក សាឡុត ស បានចូលរួមក្នុងការប្រជុំរបស់ក្រុមនិស្សិតកុម្មុយនិស្ត ដែលតែងតែរៀបចំធ្វើនៅក្នុងផ្ទះរបស់ កេង វ៉ាន់សាក់ ដើម្បីរៀនសូត្រពីទ្រឹស្តីកុម្មុយនិស្ត។ ក្រុមនេះមានឈ្មោះថា
“ក្រុមម៉ាក់ស៊ីស្ត៍” (Cercle Marxiste) ត្រូវបានបង្កើតឡើង នៅដើមឆ្នាំ១៩៥១ តាមគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ អៀង សារី និង រ័ត្ន សាមឿន។ អ្នកចូលរួមក្នុងការប្រជុំនេះ ភាគច្រើន ដូចជា សៀង អាន, យុន សឿន, ម៉ី ម៉ាន់, ហ៊ូ យន់, ជួន ម៉ុម និង តូច ភឿន សុទ្ធសឹងតែជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង។អ្នកខ្លះទៀត ដូចជា កេង វ៉ាន់សាក់ ជាដើម មិនមែនជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនិស្តនោះទេ។ សាឡុត ស ក៏នៅមិនទាន់ចូលបក្សកុម្មុយនិស្តបារាំងដែរនៅពេលនោះ។ ពួកគេចូលរួមក្នុងការប្រជុំនេះក្នុងនាមមិត្តភក្តិប៉ុណ្ណោះ។ យោងតាម កេង វ៉ាន់សាក់ ដែលជាម្ចាស់ផ្ទះ សាឡុត ស មិនសូវដែលបានចូលរួមក្នុងការប្រជុំនេះទៀងទាត់ប៉ុន្មានទេ។ នៅក្នុងការប្រជុំនេះទៀតសោត សាឡុត ស ក៏មិនមានបញ្ចេញគំនិតអ្វីដែលនាំឲ្យគេចាប់អារម្មណ៍នោះដែរ។
នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៥០ ដល់ឆ្នាំ១៩៥២ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងសម្តេច នរោត្តម សីហនុ និងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យបានកើតមានកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ នៅឆ្នាំ១៩៥០ អៀវ កើស ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានគេលបធ្វើឃាត។ ឥស្សរជនមួយរូបរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ គឺ សឺន ង៉ុកថាញ់ ដែលបារាំងបានដោះលែងពីប្រទេសបារាំងឲ្យមកកម្ពុជាវិញ នៅចុងឆ្នាំ១៩៥១ បានរត់ទៅបង្កើតចលនាតស៊ូមួយក្នុងព្រៃស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាប នៅខែមីនាឆ្នាំ១៩៥២ ។
នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥២ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ បានសម្រេចរំលាយរដ្ឋាភិបាល និងសភាជាតិ ដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ។ និស្សិតខ្មែរមួយចំនួន ដែលកំពុងរៀននៅប្រទេសបារាំងបានសរសេរអត្ថបទចុះផ្សាយក្នុង ទស្សនាវដ្តីមួយឈ្មោះ “ខេមរនិស្សិត” រិះគន់សេចក្តីសម្រេចរបស់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ក្នុងការរំលាយសភានេះ។ សាឡុត ស ដោយប្រើឈ្មោះសម្ងាត់ថា “ខ្មែរដើម” ក៏បានសរសេរអត្ថបទមួយរិះគន់របបរាជានិយមយ៉ាងខ្លាំងដែរ។ អត្ថបទនេះមានចំណងជើងថា “រាជានិយម ឬប្រជាធិបតេយ្យ?” លោក កេង វ៉ាន់សាក់វិញ បានសរសេរសំបុត្រចំហរមួយច្បាប់ក្នុងនាម ខេមរនិស្សិត ផ្ញើថ្វាយ និងរិះគន់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ។
នៅខែសីហា ឆ្នាំ១៩៥២ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានសម្រេចកាត់ផ្តាច់អាហារូបករណ៍និស្សិត ដែលកំពុងរៀននៅប្រទេសបារាំង ក្នុងនោះក៏មានអាហារូបករណ៍របស់សាឡុត ស ដែរ។
ក្រោយពីអាហារូបករណ៍ត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ និស្សិតមួយចំនួន ដូចជា អៀង សារី ហ៊ូ យន់ និង សុន សេន ជាដើម បានសម្រេចបន្តការសិក្សានៅប្រទេសបារាំងតទៅទៀត។ ផ្ទុយទៅវិញ និស្សិតមួយចំនួនទៀត ដូចជា សាឡុត ស យុន សឿន និង រ័ត្ន សាមឿន ជាដើម បានសម្រេចចិត្តឈប់រៀន ហើយត្រឡប់ទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញ ដើម្បីតស៊ូប្រឆាំងនឹងអាណានិគមបារាំង។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវិទ្យុអាស៊ី លោកកេង វ៉ាន់សាក់ បានអះអាងថា ការណ៍ដែលសាឡុត ស សម្រេចចិត្តវិលត្រឡប់ទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅពេលនោះ មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាស្នេហាផ្ទាល់ខ្លួន ច្រើនជាងបញ្ហានយោបាយ។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្រោយពីអាហារូបករណ៍ត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ សាឡុត ស បានបន្តរស់នៅប្រទេសបារាំងរយៈពេល៥ខែ ទើបចេញដំណើរទៅប្រទេសកម្ពុជា។ យោងតាមលោក David Chandler គឺក្នុងអំឡុងពេលនោះឯង ដែល សាឡុត ស បានចូលជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង។ ក៏ប៉ុន្តែ មិនមានអ្នកណាម្នាក់ដឹងច្បាស់ថា តើសាឡុត ស ចូលបក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង នៅថ្ងៃណា ខែណា ឲ្យបានពិតប្រាកដនោះទេ។ អ្នកណាជាអ្នកឧទ្ទេសនាម សាឡុត ស ឲ្យចូលបក្សក៏មិនមានអ្នកណាដឹងច្បាស់ដែរ ប៉ុន្តែ គេសង្ស័យថា អ្នកឧទ្ទេសនាម សាឡុត ស គឺ ជួន ម៉ុម ដែលបានចូលបក្សកុម្មុយនិស្តបារាំង មួយឆ្នាំមុន សាឡុត ស។
នៅថ្ងៃទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៥២ សាឡុត ស បានឡើងកប៉ាល់ចាកចេញពីប្រទេសបារាំង ឆ្ពោះទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញ។ ក្រោយពីបានចំណាយពេលអស់ជាង៣ឆ្នាំ នៅប្រទេសបារាំង សាឡុត ស បានវិលត្រឡប់ទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញដៃទទេ ដោយគ្មានសញ្ញាបត្រអ្វីសូម្បីតែមួយសន្លឹក ក្រៅតែពីគំនិតកុម្មុយនិស្តនិយម។
មកដល់ប្រទេសកម្ពុជា សាឡុត ស បានប្រឡូកចូលក្នុងជីវិតនយោបាយភ្លាម ដោយមិនមានប្រកបវិជ្ជាជីវៈអ្វីនោះទេ។ សាឡុត ស បានទាក់ទងជាមួយ Pham Van Ba តំណាងបក្សកុម្មុយនិស្តឥណ្ឌូចិន ដើម្បីសុំចូលជាសមាជិកបក្ស។ ដោយសារ សាឡុត ស ជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនិស្តបារាំងស្រាប់ បក្សកុម្មុយនិស្តឥណ្ឌូចិនក៏បានទទួលសាឡុត ស ឲ្យចូលបក្ស។
នៅខែសីហា ឆ្នាំ១៩៥៣ សាឡុត ស និងមិត្តភ័ក្តិពីរនាក់ទៀត ដែលមកពីប្រទេសបារាំងដូចគ្នា គឺ រ័ត្ន សាមឿន និង យុន សឿន ក៏បានចូលរួមក្នុងចលនាតស៊ូខ្មែរ ដែលស្ថិតនៅប៉ែកខាងកើតប្រទេសកម្ពុជា ជាប់នឹងព្រំដែនវៀតណាម។ ក្រុមនេះជាសាខាដែលបានបំបែកចេញពីបក្សកុម្មុយនិស្តឥណ្ឌូចិន កាលពីឆ្នាំ១៩៥១ ហើយស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកវៀតមិញ ហេតុនេះហើយបានជាគេហៅថា ពួក “ខ្មែរវៀតមិញ”។
នៅក្នុងចលនាតស៊ូនេះ សាឡុត ស បានធ្វើការក្រោមបញ្ជាផ្ទាល់របស់ ទូ សាមុត ដែលពេលនោះជាអនុប្រធានបក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍ខ្មែរ។ នៅពេលនោះសហការីដ៏ជិតស្និទ្ធរបស់ សាឡុត ស គឺ សុក ធួក ហៅ វ៉ន វ៉េត ដែលក្រោយមកបានក្លាយជាឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី និងជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ក្រោមរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។
ក្រោយសន្និសីទក្រុងហ្សឺណែវ ឆ្នាំ១៩៥៤ ដែលមានចែងអំពីការហាមឃាត់មិនឲ្យមានចលនាតស៊ូប្រដាប់អាវុធនៅលើ ទឹកដីកម្ពុជា សាឡុត ស និង វ៉ន វ៉េត ក៏បានចេញពីព្រៃ ធ្វើដំណើរចូលមកទីក្រុងភ្នំពេញ។
នៅពេលនោះ ពួកកុម្មុយនិស្តខ្មែរបានបង្កើតគណបក្សមួយ ដោយដាក់ឈ្មោះថា “បក្សប្រជាជន” ដើម្បីចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិ ដែលនឹងរៀបចំធ្វើនៅឆ្នាំ១៩៥៥។ សាឡុត ស ដែលពេលនោះបានប្រើឈ្មោះសម្ងាត់ថា “ប៉ុល” ត្រូវបានបក្សកុម្មុយនិស្តចាត់តាំងឲ្យធ្វើការទាក់ទងជាប្រចាំ ជាមួយគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ព្រោះក្នុងចំណោមថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ មានមនុស្សមួយចំនួន ដូចជា កេង វ៉ាន់សាក់ និង ជួន ម៉ុម ជាដើម ដែល សាឡុត ស ធ្លាប់ស្គាល់យ៉ាងជិតស្និទ្ធ កាលពីនៅប្រទេសបារាំង។
ក៏ប៉ុន្តែ បក្សប្រជាជនរបស់ពួកកុម្មុយនិស្តបានទទួលបរាជ័យ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិ ឆ្នាំ១៩៥៥ ដោយរកមិនបានសូម្បីតែមួយសំឡេងក្នុងសភាជាតិ។ សាឡុត ស ក៏ស្ថិតក្នុងភាពតែលតោល មិនមានការងារអ្វីធ្វើឲ្យប្រាកដប្រជា។ ពេលនោះហើយ ដែលសាឡុត ស ចាប់ផ្តើមចាប់យកអាជីពជាគ្រូបង្រៀន៕
Sources: www.khmer.rfi.fr
No comments:
Post a Comment